درمان شناختی- رفتاری با بزرگسالان: تغییر از دل افکار
تصور کنید دو نفر در یک مصاحبهی شغلی رد شدهاند. نفر اول فکر میکند:«من آدم بیلیاقتی هستم، هیچوقت موفق نمیشوم»و دچار ناامیدی میشود و به دنبال آن ممکن است دست از تلاش بکشد. اما نفر دوم با خودش میگوید: «این فقط یک تجربه بود، هنوز فرصتهای زیادی پیشِ رو دارم و میتوانم بیشتر تلاش کنم.» همین فکر باعث میشود انگیزهاش حفظ شود و اقداماتی را در جهت رشد و پیشرفت خودش انجام دهد. در واقع، آنچه باعث احساسات و رفتارهای متفاوت این دو نفر شده، نه خودِ اتفاق، بلکه نحوهی تفسیر آن در ذهنشان بوده است.
درمان شناختی-رفتاری یکی از روشهای علمی و مؤثر در روان درمانی است که به مراجعان کمک میکند با تغییر و اصلاح افکار و رفتارهای ناسازگارانه خود، مشکلات روانشناختی شان را حل کنند. این رویکرد بر این اصل استوار است که احساسات ناخوشایند ما، بیشتر از آنکه به موقعیتهای بیرونی مربوط باشند، به نحوهی تفکر و تفسیر ما از آن موقعیتها بستگی دارند. بنابراین، اگر بتوانیم افکار ناسازگارانه و مخرب خود را شناسایی و اصلاح کنیم، احساسات و رفتارهای ما نیز بهبود پیدا خواهند کرد.
درنگاه درمان شناختی-رفتاری انسانها موجوداتی شناختی هستند، یعنی ذهن ما همیشه در حال تحلیل موقعیتهاست و با استفاده از قدرت تفکر، میتوانیم به حل مسائل بپردازیم. اما همین ظرفیت تفکر، گاهی خودش منبع مشکل میشود. مثلا ممکن است ذهن ما بعضی موقعیتها را بیش از حد منفی یا تهدیدآمیز تفسیر کند، حتی اگر در واقعیت اینطور نباشد و این افکار خودکار و منفی باعث تجربهی احساساتی مثل اضطراب یا ناراحتی شوند. درمانگران شناختی-رفتاری به مراجعه کنندگان کمک میکنند تا این الگوهای فکری منفی و ناکارآمد را شناسایی کنند و به جای آنها، سبکهای فکری واقعبینانهتری را جایگزین کنند.
با پاسخ به ۲۱ سوال از وجود یا عدم افسردگی آگاه شوید
فرایند درمان دررویکرد شناختی - رفتاری
درمان شناختی-رفتاری معمولاً ازمشکلات فعلی فرد شروع میکند و سپس بسته به نوع مشکل، بررسی می کند که آیا باورهای ریشهدار در گذشته در تداوم این مشکلات نقش دارند یا خیر.
درمانگر شناختی-رفتاری، مشکلات روانی مراجع را حاصل یک علت واحد نمیداند، بلکه آنها را نتیجهی مجموعهای از عوامل در هم تنیده میبیند. این عوامل معمولاً شامل موارد زیر هستند:
هر کدام از این عوامل در به وجود آمدن و ادامه یافتنِ مشکلاتی که افراد را به سمت درمان میکشاند، نقش دارند.درمانگردر طی جلسات، با در نظر گرفتن این جنبهها، به مراجعه کنندگان کمک میکند تا ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارهای مشکل سازش را بهتر درک کند و آشفتگی هیجانی و رفتارهای ناسازگارانه خود را با تغییر و اصلاح الگوهای فکری ناکارآمد به حداقل برساند.
نقش کلیدی مراجع کننده در جلسات درمان شناختی-رفتاری
در درمان شناختی-رفتاری، مراجعه کننده نقش فعالی در فرآیند درمان دارد ولازم است تمرینها و تکالیف مشخصی را انجام دهد. این تمرینها به افراد کمک میکنند تا مهارتهای آموخته شده در جلسات روان درمانی را در زندگی روزمره شان به کار ببرند.
یکی از اولین تکالیفی که معمولاً در ابتدای فرایند درمان از مراجعه کننده خواسته میشود، پایش افکار و احساسات روزمره است. یعنی فرد بررسی میکند که در چه موقعیتها، زمانها یا شرایطی دچار علائم یا احساسات ناخوشایندی میشود. برای مثال، ممکن است متوجه شود که اضطرابش بیشتر در ساعات پایانی روز یا هنگام صحبت با فرد خاصی افزایش مییابد. این آگاهی اولیه پایهای برای جلسات بعدی و تمرینهای آینده است.
هدف از این تمرینها این است که مراجعه کننده نه تنها الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار را شناسایی کند، بلکه یاد بگیرد آنها را با افکار و واکنشهایی واقعبینانهتر و سازگارتر جایگزین کند.
علاوه بر این،افرادی که به دنبال افزایش مهارتهای روانشناختی خود هستند، حتی بدون داشتن مشکلات حاد روانی، نیز میتوانند از این رویکرد درمانی بهره ببرند.
سخن پایانی
درمان شناختی- رفتاری رویکردی علمی و مؤثر است که به مراجع کنندگان کمک میکند تا با شناسایی و اصلاح الگوهای فکری منفی و ناکارآمد، احساسات و رفتارهای خود را بهبود ببخشند. فرآیند درمان در این رویکرد، فرد را قادر میسازد تا مهارتهای جدیدی برای مقابله با چالشهای زندگی پیدا کند و به تغییرات مثبت و پایدار در زندگی خود دست یابد.
مشاوره آنلاین با بهترین مشاوران فارسی زبان
● جلسه پیش مشاوره رایگان